1. HIV là gì?
HIV (Human Immunodeficiency Virus) là virus gây suy giảm miễn dịch ở người, tấn công vào hệ thống miễn dịch, đặc biệt là các tế bào CD4 – loại bạch cầu có vai trò bảo vệ cơ thể chống lại nhiễm trùng.
-
Khi nhiễm HIV, số lượng tế bào CD4 giảm dần, khiến cơ thể mất khả năng chống lại các bệnh nhiễm trùng cơ hội.
-
Nếu không được phát hiện và điều trị HIV bằng thuốc ARV kịp thời, bệnh có thể tiến triển thành AIDS (Hội chứng suy giảm miễn dịch mắc phải).
Điều quan trọng cần nhớ:
-
Nhiễm HIV không đồng nghĩa với AIDS.
-
Với sự hỗ trợ của thuốc ARV, người nhiễm HIV có thể sống khỏe mạnh như người bình thường và hạn chế lây truyền cho người khác.
2. Triệu chứng HIV theo từng giai đoạn
HIV là một bệnh tiến triển âm thầm, và triệu chứng HIV ở giai đoạn đầu thường dễ bị bỏ qua hoặc nhầm lẫn với cảm cúm. Dưới đây là các giai đoạn và biểu hiện đặc trưng:
2.1. Giai đoạn cấp tính (2 – 4 tuần sau khi nhiễm HIV)
-
Sốt nhẹ hoặc sốt cao 37.5–38.5°C
-
Đau đầu, đau cơ, mệt mỏi bất thường
-
Phát ban đỏ, không ngứa, thường xuất hiện ở ngực, bụng, lưng
-
Sưng hạch bạch huyết ở cổ, nách hoặc bẹn
-
Tiêu chảy hoặc đau họng kéo dài
⚠️ Giai đoạn này còn gọi là “HIV cửa sổ” – tải lượng virus trong máu cao, nguy cơ lây nhiễm HIV lớn nhưng xét nghiệm nhanh có thể chưa cho kết quả chính xác.
2.2. Giai đoạn tiềm ẩn (không triệu chứng)
-
Không có dấu hiệu rõ ràng
-
Người nhiễm vẫn có khả năng lây truyền HIV
-
Giai đoạn này kéo dài từ 3 – 10 năm nếu không điều trị
2.3. Giai đoạn AIDS (suy giảm miễn dịch nặng)
-
Xuất hiện các bệnh nhiễm trùng cơ hội như: Lao, viêm phổi, nấm miệng, zona thần kinh
-
Sụt cân nhanh, sốt kéo dài, tiêu chảy dai dẳng
-
Suy nhược cơ thể nghiêm trọng nếu không điều trị HIV bằng ARV
💡 Việc xét nghiệm HIV sớm và tuân thủ điều trị sẽ giúp người bệnh tránh tiến triển sang giai đoạn AIDS.
3. Con đường lây nhiễm HIV
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) và Bộ Y tế Việt Nam, HIV chỉ lây qua 3 con đường chính:
3.1. Đường máu
-
Dùng chung kim tiêm, vật nhọn dính máu của người nhiễm HIV
-
Truyền máu hoặc chế phẩm máu không được sàng lọc HIV
-
Tiếp xúc trực tiếp với vết thương hở dính máu nhiễm HIV
3.2. Quan hệ tình dục không an toàn
-
Quan hệ tình dục qua đường âm đạo, hậu môn hoặc đường miệng
-
Không sử dụng bao cao su hoặc sử dụng không đúng cách
-
Có vết xước, viêm nhiễm vùng kín sẽ tăng nguy cơ lây nhiễm HIV
3.3. Từ mẹ sang con
-
Khi mang thai, trong quá trình sinh nở và khi cho con bú
-
Điều trị dự phòng cho mẹ bằng thuốc ARV sẽ giảm nguy cơ lây cho con xuống dưới 2%
Các hành vi KHÔNG lây HIV
-
Bắt tay, ôm, hôn xã giao
-
Dùng chung bát đũa, toilet, hồ bơi
-
Muỗi hoặc côn trùng đốt
4. Cách phòng tránh HIV hiệu quả
Để phòng tránh HIV, bạn nên thực hiện đồng thời nhiều biện pháp an toàn:
4.1. Quan hệ tình dục an toàn
-
Sử dụng bao cao su đúng cách trong mọi lần quan hệ
-
Tránh quan hệ khi có vết thương hở hoặc viêm nhiễm
4.2. Xét nghiệm HIV định kỳ
-
Giúp phát hiện sớm để điều trị HIV kịp thời
-
Người có nguy cơ cao nên xét nghiệm mỗi 6 tháng/lần
4.3. Sử dụng thuốc PrEP và PEP
-
PrEP: Dự phòng trước phơi nhiễm, giúp giảm tới 99% nguy cơ lây HIV qua đường tình dục
-
PEP: Dự phòng sau phơi nhiễm, cần uống trong vòng 72 giờ kể từ khi tiếp xúc nguy cơ
4.4. Không dùng chung vật sắc nhọn
-
Kim tiêm, dao cạo râu, đồ cắt móng… phải riêng biệt và vệ sinh
5. Khi nào nên xét nghiệm HIV?
Bạn nên xét nghiệm HIV ngay khi:
-
Có hành vi nguy cơ (quan hệ không bảo vệ, dùng chung kim tiêm…)
-
Xuất hiện triệu chứng HIV giai đoạn đầu như sốt, phát ban, mệt mỏi
-
Muốn chủ động bảo vệ bản thân và người thân
Phòng khám Đa khoa Galant cung cấp dịch vụ:
-
Xét nghiệm HIV nhanh – bảo mật tuyệt đối
-
Tư vấn điều trị HIV và thuốc ARV
-
Hỗ trợ tâm lý và hướng dẫn phòng ngừa HIV an toàn
Kết luận
Hiểu rõ HIV là gì, triệu chứng HIV, con đường lây nhiễm HIV và cách phòng tránh HIV giúp bạn chủ động bảo vệ sức khỏe và giảm nguy cơ lây lan trong cộng đồng. Tại Việt Nam, theo số liệu từ Cục Phòng, chống HIV/AIDS, mỗi năm vẫn ghi nhận hàng nghìn ca nhiễm HIV mới, trong đó nhiều trường hợp phát hiện muộn, dẫn đến khó khăn trong điều trị và tăng nguy cơ lây truyền. Điều này cho thấy xét nghiệm định kỳ và điều trị kịp thời đóng vai trò rất quan trọng trong việc khống chế dịch HIV.
HIV không còn là án tử nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách. Chủ động xét nghiệm, phòng ngừa và điều trị không chỉ bảo vệ bản thân mà còn góp phần bảo vệ cộng đồng Việt Nam trước dịch HIV.
