Nguyên nhân giang mai xuất phát từ sự xâm nhập của xoắn khuẩn Treponema pallidum – một loại vi khuẩn có khả năng lây truyền mạnh qua quan hệ tình dục không an toàn, từ mẹ sang con và nhiều hình thức tiếp xúc khác. Giang mai là một trong những bệnh xã hội nguy hiểm, có thể âm thầm nhiều năm và gây biến chứng nặng nếu không phát hiện sớm.
Trong bài viết này, Phòng khám Galant sẽ giải thích nguyên nhân gây giang mai, đường lây truyền, yếu tố làm tăng nguy cơ nhiễm bệnh và cách phòng tránh hiệu quả.
1. Giang mai là gì?
Giang mai (Syphilis) là một bệnh lây truyền qua đường tình dục (STIs) do vi khuẩn Treponema pallidum gây ra. Đây là bệnh tiến triển theo nhiều giai đoạn và có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến:
- Da và niêm mạc
- Tim mạch
- Thần kinh
- Mắt
- Hệ xương khớp
- Thai kỳ và trẻ sơ sinh
Việc hiểu đúng nguyên nhân giang mai sẽ giúp bạn phòng tránh, phát hiện sớm và điều trị hiệu quả.
2. Nguyên nhân gây giang mai là gì?
Nguyên nhân trực tiếp:
Giang mai xảy ra khi xoắn khuẩn Treponema pallidum xâm nhập vào cơ thể qua các vết trầy xước nhỏ trên da hoặc niêm mạc.
Vi khuẩn này có đặc điểm:
- Hình xoắn, di động mạnh
- Không sống lâu ngoài cơ thể
- Nhạy cảm với nhiệt và khô
- Lây nhanh khi tiếp xúc trực tiếp với vùng tổn thương
3. Giang mai lây truyền qua những con đường nào?
3.1. Quan hệ tình dục không an toàn – nguyên nhân giang mai phổ biến nhất
Xảy ra khi quan hệ:
- Qua đường âm đạo
- Đường hậu môn
- Quan hệ bằng miệng
Chỉ cần tiếp xúc với vết loét giang mai (chancre) dù rất nhỏ cũng có thể lây bệnh.
3.2. Lây từ mẹ sang con (giang mai bẩm sinh)
Nếu phụ nữ mang thai nhiễm xoắn khuẩn giang mai:
- Thai nhi có thể nhiễm bệnh ngay trong bụng mẹ
- Trẻ sinh ra có thể bị dị tật, phát ban, suy hô hấp hoặc tử vong
- Nguy cơ sảy thai hoặc thai chết lưu tăng cao
Đây là một trong những nguyên nhân nguy hiểm nhất vì không được phát hiện sớm.
3.3. Truyền máu hoặc dùng chung kim tiêm
Dù hiện nay máu hiến được kiểm tra nghiêm ngặt, nhưng:
- Truyền máu chưa xét nghiệm
- Dùng chung kim tiêm khi sử dụng chất kích thích
… vẫn có thể làm lây nhiễm xoắn khuẩn.
3.4. Tiếp xúc trực tiếp với vết loét, dịch tiết từ tổn thương
Các tổn thương giang mai giai đoạn 1 – 2 chứa lượng vi khuẩn rất cao.
Không lây qua:
- Cái bắt tay
- Ôm
- Ăn chung
- Dùng chung ly/chén
- Ngồi chung ghế
Vì vi khuẩn chết rất nhanh ngoài cơ thể.
4. Những yếu tố làm tăng nguy cơ mắc giang mai
Ngoài các nguyên nhân, một số yếu tố khiến nguy cơ nhiễm bệnh tăng cao:
4.1. Quan hệ với nhiều bạn tình
Tần suất tiếp xúc tình dục cao → nguy cơ tiếp xúc với người nhiễm tăng.
4.2. Không sử dụng bao cao su
Bao cao su không bảo vệ 100%, nhưng giảm đáng kể nguy cơ lây nhiễm.
4.3. Quan hệ đồng giới nam (MSM)
Các nghiên cứu cho thấy tỷ lệ mắc STIs, bao gồm giang mai, cao hơn trong nhóm này.
4.4. Nhiễm HIV hoặc có hệ miễn dịch yếu
4.5. Không xét nghiệm STDs định kỳ
Nhiều người mắc giang mai nhưng không có triệu chứng, khiến bệnh âm thầm lây lan.
5. Giang mai tiến triển như thế nào sau khi nhiễm?
Mặc dù nguyên nhân giang mai là vi khuẩn Treponema pallidum, nhưng quá trình tiến bệnh gồm 4 giai đoạn:
- Giai đoạn 1: Vết loét chancre không đau
- Giai đoạn 2: Phát ban lòng bàn tay – bàn chân
- Giai đoạn tiềm ẩn: Không triệu chứng
- Giai đoạn 3: Tổn thương tim, thần kinh, mắt, có thể tử vong
Phát hiện nguyên nhân + đường lây = rút ngắn thời gian điều trị và giảm biến chứng.
6. Xét nghiệm chẩn đoán giang mai (tại Galant)
Phòng khám Galant sử dụng các xét nghiệm:
6.1. RPR/VDRL – xét nghiệm tầm soát
Đánh giá mức độ hoạt động của vi khuẩn.
6.2. TPHA/FTA-ABS – xét nghiệm khẳng định
Kiểm tra kháng thể đặc hiệu với Treponema.
6.3. PCR Treponema pallidum
Phát hiện vi khuẩn ngay cả khi chưa có triệu chứng.
7. Điều trị giang mai – chuẩn quốc tế
Phác đồ số 1: Penicillin G benzathine
- Giai đoạn 1 – 2 – tiềm ẩn sớm: tiêm 1 liều
- Tiềm ẩn muộn: tiêm mỗi tuần 1 mũi × 3 tuần
- Giang mai thần kinh – giang mai mắt: phác đồ truyền chuyên sâu
Nếu dị ứng penicillin
Có thể dùng doxycycline hoặc ceftriaxone, nhưng hiệu quả phụ thuộc từng trường hợp.
Galant theo dõi sát mức độ đáp ứng qua xét nghiệm RPR định kỳ.
8. Cách phòng ngừa giang mai – giảm nguy cơ từ gốc
- Quan hệ tình dục an toàn
- Sử dụng bao cao su đúng cách
- Xét nghiệm STDs định kỳ 3–6 tháng
- Không dùng chung kim tiêm
- Điều trị đồng thời cho bạn tình
- Khám ngay khi có vết loét bất thường vùng kín
9. Khám và điều trị giang mai tại Phòng khám Galant
Galant là cơ sở y tế chuyên sâu về HIV, Bệnh Giang Mai – STDs tại TP.HCM & Hà Nội:
- Bác sĩ chuyên khoa dày kinh nghiệm
- Xét nghiệm nhanh – trả kết quả trong ngày
- Phác đồ điều trị chuẩn quốc tế
- Bảo mật thông tin tuyệt đối
- Tư vấn – theo dõi cho đến khi khỏi hoàn toàn
