Bệnh Syphilis (bệnh giang mai) là một trong những bệnh lây truyền qua đường tình dục nguy hiểm nhất hiện nay. Bệnh tiến triển âm thầm qua nhiều giai đoạn, dễ nhầm lẫn với các bệnh da liễu khác và có thể gây ra biến chứng ảnh hưởng tim mạch, thần kinh, thai kỳ nếu không phát hiện sớm.
Trong bài viết này, Galant sẽ giúp bạn hiểu rõ nguyên nhân – dấu hiệu – mức độ nguy hiểm – cách điều trị bệnh Syphilis theo hướng dẫn y khoa.
1. Bệnh Syphilis là gì?
Syphilis (giang mai) là bệnh nhiễm khuẩn do xoắn khuẩn Treponema pallidum gây ra. Vi khuẩn này lây truyền chủ yếu qua:
- Quan hệ tình dục không an toàn (âm đạo – hậu môn – miệng)
- Tiếp xúc với vết loét giang mai
- Truyền máu
- Lây từ mẹ sang con khi mang thai (giang mai bẩm sinh)
Syphilis được xếp vào nhóm STIs nguy hiểm vì dễ lây – dễ tái phát – biến chứng nặng nếu bỏ qua triệu chứng ban đầu.
2. Nguyên nhân gây bệnh Syphilis
Tác nhân chính: xoắn khuẩn Treponema pallidum.
Vi khuẩn:
- Chỉ sống được trong môi trường ẩm, ấm
- Không sống lâu ngoài cơ thể
- Nhưng lây truyền rất mạnh nếu có tiếp xúc trực tiếp với tổn thương do giang mai gây ra
3. Triệu chứng bệnh Syphilis theo từng giai đoạn
Syphilis trải qua 4 giai đoạn, mỗi giai đoạn có biểu hiện khác nhau.
3.1. Giai đoạn 1 (Primary syphilis)
Xuất hiện vết loét giang mai – chancre:
- Một hoặc nhiều vết loét tròn, không đau, bờ sạch
- Xuất hiện ở cơ quan sinh dục, hậu môn, môi, miệng
- Tự lành sau 3 – 6 tuần nhưng bệnh vẫn tiến triển âm thầm
3.2. Giai đoạn 2 (Secondary syphilis)
Vi khuẩn lan vào máu gây triệu chứng toàn thân:
- Phát ban khắp người, đặc biệt lòng bàn tay – bàn chân
- Sốt, mệt mỏi, đau họng
- Rụng tóc từng mảng
- Hạch sưng
- Các mảng trắng âm hộ, miệng
Các triệu chứng này cũng tự biến mất khiến người bệnh chủ quan.
3.3. Giai đoạn tiềm ẩn (Latent syphilis)
- Không có triệu chứng
- Có thể kéo dài nhiều năm
- Chia thành tiềm ẩn sớm (<1 năm) và tiềm ẩn muộn (>1 năm)
Nguy hiểm vì người bệnh tưởng đã khỏi nhưng xoắn khuẩn vẫn tồn tại.
3.4. Giai đoạn 3 (Tertiary syphilis – giang mai giai đoạn cuối)
Khoảng 15–30% người bệnh không điều trị đúng sẽ chuyển sang giai đoạn cuối với biến chứng nặng:
- Tổn thương tim mạch (phình động mạch chủ)
- Tổn thương não – thần kinh (giang mai thần kinh)
- Giang mai mắt → mù lòa
- Viêm khớp, tổn thương xương
- Tổn thương da tạo gôm (gumma)
- Nặng có thể tử vong
4. Bệnh Syphilis lây truyền như thế nào?
- Quan hệ tình dục không dùng bao
- Quan hệ miệng – hậu môn
- Dùng chung kim tiêm
- Tiếp xúc trực tiếp với vết loét
- Truyền máu
- Mẹ mang thai nhiễm Syphilis → lây sang con
Syphilis không lây qua: bắt tay, ôm, dùng chung chén bát, ngồi cùng ghế, hoặc tiếp xúc thông thường.
5. Bệnh Syphilis có nguy hiểm không?
Có. Syphilis không chỉ gây tổn thương trên da mà còn:
- Gây vô sinh – hiếm muộn
- Gây dị tật thai nhi, thai chết lưu
- Tổn thương tim, não, mắt
- Tăng nguy cơ lây nhiễm HIV
Điều đáng sợ là triệu chứng dễ bỏ qua → bệnh diễn tiến nặng mà không biết.
6. Xét nghiệm chẩn đoán bệnh Syphilis
Các xét nghiệm thường dùng:
6.1. Xét nghiệm máu tầm soát (non-treponemal)
- RPR
- VDRL
Dùng để phát hiện và theo dõi đáp ứng điều trị.
6.2. Xét nghiệm khẳng định (treponemal)
- TPHA
- FTA-ABS
Xác định chính xác có nhiễm Treponema hay không.
6.3. Soi kính hiển vi nền đen (khi còn vết loét)
Nhìn trực tiếp xoắn khuẩn.
6.4. PCR Treponema pallidum
Độ chính xác cao, phát hiện sớm.
7. Điều trị bệnh Syphilis
Phác đồ chuẩn theo WHO và CDC:
7.1. Thuốc điều trị chính – Penicillin G benzathine
- Giai đoạn 1 & 2 & tiềm ẩn sớm: Tiêm 1 liều
- Tiềm ẩn muộn: Tiêm 3 liều, mỗi tuần 1 mũi
- Giang mai thần kinh: Truyền penicillin theo phác đồ chuyên biệt
7.2. Trường hợp dị ứng penicillin
Có thể dùng:
- Doxycycline
- Ceftriaxone
Nhưng hiệu quả kém hơn, cần theo dõi chặt.
8. Bệnh Syphilis có chữa khỏi hoàn toàn không?
Có, nếu điều trị sớm và đúng phác đồ.
Khi đã sang giai đoạn cuối, tổn thương tim – não – mắt có thể không phục hồi hoàn toàn.
9. Cách phòng ngừa bệnh Syphilis
- Quan hệ tình dục an toàn
- Sử dụng bao cao su đúng cách
- Không dùng chung kim tiêm
- Xét nghiệm STIs định kỳ
- Phụ nữ mang thai cần xét nghiệm sớm (giảm nguy cơ giang mai bẩm sinh)
- Điều trị cho cả bạn tình khi phát hiện bệnh
10. Khi nào nên đi khám Syphilis?
Hãy đến cơ sở y tế khi bạn có dấu hiệu:
- Vết loét không đau ở vùng kín/miệng
- Phát ban lòng bàn tay – bàn chân
- Rụng tóc từng mảng
- Quan hệ không an toàn
- Bạn tình mắc bệnh giang mai
- Phụ nữ chuẩn bị mang thai
Chẩn đoán sớm giúp điều trị nhanh – ít biến chứng – ít chi phí.
Kết luận
Bệnh Syphilis là bệnh nguy hiểm nhưng hoàn toàn có thể chữa khỏi nếu phát hiện sớm. Việc hiểu rõ triệu chứng và xét nghiệm định kỳ là cách tốt nhất để bảo vệ bản thân và bạn tình.
