1. Giang mai ảnh hưởng đến những cơ quan nào?
Giang mai là bệnh lây qua đường tình dục do vi khuẩn Treponema pallidum gây ra. Nếu không điều trị kịp thời, vi khuẩn có thể lan rộng theo đường máu và gây tổn thương toàn thân, đặc biệt là:
- Mắt (giang mai mắt – ocular syphilis)
- Da (phát ban, sẩn, mảng, sẹo)
- Xương khớp (viêm xương, đau khớp, phá hủy mô)
Các tổn thương này thường xuất hiện ở giai đoạn 2 và giai đoạn muộn (tiềm ẩn muộn – giang mai III).
2. Giang mai ảnh hưởng đến mắt như thế nào?
Giang mai mắt (ocular syphilis) có thể xảy ra ở bất kỳ giai đoạn nào, kể cả giang mai sớm. Đây là biến chứng nguy hiểm vì có thể gây mù vĩnh viễn.
2.1. Triệu chứng giang mai mắt
- Đau mắt hoặc nhức hốc mắt
- Mờ mắt, giảm thị lực
- Nhìn đôi (song thị)
- Đốm đen hoặc “ruồi bay” trước mắt
- Đỏ mắt
- Nhạy cảm ánh sáng
2.2. Vị trí viêm trong giang mai mắt
Giang mai có thể gây viêm tại:
- Kết mạc
- Giác mạc
- Mống mắt – thể mi (iritis, uveitis)
- Võng mạc – thần kinh thị
- Viêm thị thần kinh (nguy cơ mù cao)
2.3. Mức độ nguy hiểm
Không điều trị sớm → giảm thị lực không hồi phục.
CDC xếp giang mai mắt vào biến chứng thần kinh → cần điều trị như giang mai thần kinh.
3. Giang mai ảnh hưởng đến da
Biểu hiện da là dấu hiệu thường gặp nhất, đặc biệt trong giang mai giai đoạn 2.
3.1. Triệu chứng trên da
- Phát ban dạng hồng ban ở thân, lòng bàn tay/bàn chân
- Sẩn đỏ, sẩn tróc vảy
- Mảng bạch cầu (mucous patches) ở miệng, hậu môn, sinh dục
- Rụng tóc loang lổ (“moth-eaten alopecia”)
- Tổn thương dạng hồng ban toàn thân
3.2. Giang mai da giai đoạn muộn
Trong giang mai III, người bệnh có thể xuất hiện gummas – khối viêm mềm, dễ loét, xuất hiện ở:
- Da
- Niêm mạc
- Mũi
- Miệng
- Gan, xương
3.3. Đặc điểm giúp nhận biết
- Tổn thương không đau
- Không ngứa
- Xảy ra đối xứng hai bên
- Xuất hiện rồi tự giảm → dễ khiến người bệnh chủ quan
4. Giang mai ảnh hưởng đến xương khớp
Giang mai có thể gây tổn thương ở xương và khớp, thường xuất hiện ở giai đoạn muộn (sau 5–30 năm).
4.1. Triệu chứng xương khớp
- Đau xương về đêm
- Đau tăng khi vận động
- Đau sâu, âm ỉ, kéo dài
- Sưng nóng khớp nhẹ
- Cứng khớp
- Đi lại khó khăn
4.2. Các bệnh lý xương khớp do giang mai
- Viêm màng xương (periostitis): thường gặp nhất
- Viêm xương (osteitis)
- Viêm tủy xương (osteomyelitis)
- Gummas xương gây phá hủy xương
4.3. Xương thường bị ảnh hưởng
- Xương ống chân (tibia)
- Xương đùi
- Xương cánh tay
- Hộp sọ
- Xương đòn
- Khớp gối
Nếu không điều trị → biến dạng xương, đau mạn tính.
5. Chẩn đoán giang mai ảnh hưởng mắt – da – xương khớp
Bác sĩ có thể chỉ định:
Xét nghiệm giang mai
- Non-treponemal test: RPR, VDRL
- Treponemal test: TPHA, FTA-ABS, EIA
Các xét nghiệm chuyên biệt
- Khám mắt: soi đáy mắt, OCT, thị lực
- X-quang xương: tìm viêm màng xương, gummas
- MRI/CT: trong trường hợp nghi tổn thương sâu
- Xét nghiệm dịch não tủy (CSF) nếu nghi giang mai thần kinh hoặc giang mai mắt
6. Điều trị giang mai ảnh hưởng mắt – da – xương khớp
Điều trị phụ thuộc vào giai đoạn và mức độ tổn thương.
6.1. Thuốc điều trị chính
Penicillin G là tiêu chuẩn vàng.
Phác đồ theo CDC (2024):
- Giang mai mắt (điều trị như giang mai thần kinh)
→ Penicillin G truyền tĩnh mạch 10–14 ngày - Giang mai giai đoạn 1–2 (tổn thương da nhẹ)
→ Benzathine Penicillin G 2.4 triệu đơn vị, tiêm 1 liều - Giang mai muộn (ảnh hưởng xương khớp, gummas)
→ Benzathine Penicillin G 2.4 triệu đơn vị
→ 1 lần/tuần × 3 tuần
6.2. Lưu ý
- Tổn thương mắt có thể để lại di chứng nếu điều trị muộn.
- Tổn thương da thường phục hồi hoàn toàn.
- Tổn thương xương khớp có thể vẫn đau nhẹ sau điều trị.
7. Khi nào nên đi khám ngay?
Bạn nên đến cơ sở y tế khi có:
- Mờ mắt, đau mắt
- Phát ban bất thường, đặc biệt ở lòng bàn tay – bàn chân
- Đau xương về đêm
- Loét sinh dục dù không đau
- Quan hệ không an toàn
- Bạn tình được chẩn đoán giang mai
Phát hiện sớm giúp phòng ngừa biến chứng Giang Mai nặng như mù lòa hoặc tổn thương xương suốt đời.
